TếT Cổ TRUYềN XƯA VÀ NAY: VẫN DUY TRÌ NHữNG PHONG TụC ĐặC SắC

Bài viết của người sáng tác Nguyễn Kim Thản biên soạn ở sau đây sẽ diễn tả tổng quan lại về ngày Tết, giải pháp đón Tết, quang cảnh ngày đầu năm của người việt xưa, với hầu hết phong tục, tập cửa hàng cổ truyền trong những ngày Tết đã tồn tại qua hàng chục ngàn năm.

Đã có không ít phong tục ngày Tết đã trở nên mai một, nhưng phần nhiều vẫn còn được gìn giữ cho đến tận ngày nay.

Tết so với người Việt Nam, theo một tập tục thọ đời, ko chỉ đơn giản là ngày hoàn thành một năm cũ và mở đầu một năm mới tết đến âm lịch. Đó là thời điểm nghỉ ngơi, mừng những kế quả của cả 1 năm lao động nông nghiệp & trồng trọt vất vả, không có ngày nghỉ. Đó là dịp mọi người tiêu hóa hơn, uống các rượu hơn ngẫu nhiên ngày vui tươi nào trong năm: “đói giỗ cha, no bố ngày Tết”, tục ngữ vẫn dạy như thế. Đó là dịp họp mặt của gia đình, thậm chí đối với cả đại gia đình: phụ vương mẹ, anh chị em, có lúc còn cả cùng với ông bà, nạm kỵ, nội cùng ngoại nhằm con, cháu, chắt chúc thọ bạn trên. Đó là dịp gặp gỡ họ hàng xa gần, chúng ta bè, đồng hương chỗ thôn xóm. Thiêng liêng hơn, đây còn là dịp tưởng nhớ với lòng thành kính những người dân đã mệnh chung trong mái ấm gia đình – một sự tưởng nhớ xưa nay đã đổi thay sự phụng dưỡng trang nghiêm. Nhưng mà những chuyển động đó lại diễn ra trong đầy đủ ngày lập xuân, theo sự phân chia của định kỳ pháp cổ truyền mỗi năm chia thành 24 tiết: vào những thời nay mùa xuân bắt đầu sau mùa đông lanh tanh (nhất là ở khu vực miền bắc Việt Nam), cây trồng đâm chồi nảy lộc, muôn hoa đua sắc khoe hương, con fan rạo rực mức độ sống, tràn trề ước mơ, đón nhận một năm mới nhiều hứa hẹn giỏi lành…

Tết lắp bó sâu sắc mọi người con dân dất khu đất Việt với cộng đồng dân tộc đó là vì phần đa lẽ đó.

Chợ Tết

Để đón tiếp một thời gian trọng đại như thế, người ta phải chuẩn bị từ hết sức sớm. Vận động thu hút sự chú ý của đa số người, tốt nhất là sinh sống vùng quê, là đi chợ Tết, xuất hiện thêm vào khoảng thời hạn 5-10 cách đây không lâu Tết. Fan ta rất có thể đến đây buôn bán mọi thứ cần thiết cho Tết: gạo – đa phần là gạo nếp nhằm gói trang bị bánh tiểu biểu mang lại Tết – bánh chưng; gà – tuyệt nhất là kê trống để làm vật cúng tổ tiên, thần thánh; thịt gia cầm – đầu tiên là giết heo, cá tươi; nút kẹo; hoa, quả – thứ nhất là chuối, cam, bưởi, quất, phật thủ…; áo xống mới; vật dụng chơi đến trẻ em; tranh vẽ… và những thứ quan trọng cho việc chuẩn bị các bữa cỗ Tết, các chuyển động tinh thần ngày Tết. Những phiên chợ ấy tấp nập không giống thường.

Phong tục ngày Tết:

Sửa soạn bàn thờ tổ tiên

Cũng trong mùa này, bên nào đơn vị nấy vệ sinh sạch bàn thờ tổ tiên tổ tiên, từ bát hương, bài bác vị, mang lại lọ hoa, lọ hương, cây đèn nến…

Sau đó, fan ta bày vẽ những lễ vật phải kê suốt thời gian Tết. Ở phần nhiều nhà bình dân, bàn thờ cúng khá 1-1 giản: trong thuộc là một cái kỷ cao, đằng trước là một chiếc hòm gian, ngoại trừ cùng là cái phản gỗ. Lễ vật bao giờ cũng tất cả hương, hoa, chén ăn cơm nước trong, đèn (và nến), kim cương cúng… Ở giữa là mâm ngũ quả, thường xuyên gồm bao gồm chuối, bòng (hoặc bòng), cam, quýt (hoặc quất), phật thủ (hoặc táo, lê…). Tấm làm phản là nơi chủ nhân gia đình quỳ lễ cùng khấn cầu tổ tiên, và cũng là địa điểm tiếp khách hoặc ngồi ăn uống cỗ Tết.

Các món ăn ngày Tết

Những món nạp năng lượng và vật phẩm văn hóa tiêu biểu duy nhất thì như 1 câu đối truyền tụng từ rất lâu đời, không người vn nào băn khoăn là:

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ,

Cây nêu, tràng pháo, bánh bác bỏ xanh

Hoặc như 1 vế của câu đối Tết đã có từ rất lâu đời: “Cảnh đầu năm mới thật là vui, nào tranh, làm sao pháo, náo áo, như thế nào quần, làm sao dưa hành, mứt bí, nào giò mỡ, bánh chưng, rượu tấn công tít mù, tớ mong muốn quanh năm xuân tất cả”.

Khi nền kinh tế tài chính tự túc tự cung cấp còn phổ biến, dịch vụ chưa phạt triển, những món ăn Tết nói chung đều đề nghị tự làm trong gia đình. Bởi vậy nhà nào thì cũng phải mau chóng lo làm mọi món ăn đầu vị: có tác dụng bánh chưng, giã giò. Không có bánh bác – hình vuông của nó tượng trưng mang lại trái đất, nhân đậu tượng trưng đến giới thực vật, làm thịt lợn tượng trưng đến giới động vật, lá giong gói ngoài tượng trưng đến rừng núi, nước luộc tượng trưng mang lại nước vạn vật thiên nhiên – thì không có Tết.

Lễ ông công ông Táo

Người khu vực miền nam gọi đây là ngày đưa táo công về trời, là lễ tiễn “ông Công” lên chầu trời vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch. Đúng ra, sẽ là “thổ Công” mà fan xưa chỉ ra rằng vị thần đất, có trọng trách lên trời báo cáo với hoàng thượng về hầu hết hành vi tốt, xấu của gia chủ để vua thưởng, phạt trong thời hạn mới. Tín đồ ta lập bàn thờ cúng tạm thời một trong những ngày Tết, bên trên đó lúc nào cũng có những đồ mã: mũ, áo, hia. Cũng trong thời gian ngày này, fan ta còn thả một con con cá chép xuống ao hồ để gia công phương tiện giao thông vận tải đưa ông địa lên trời.

Theo phong tục Việt Nam, đây còn là một lễ táo công (vua phòng bếp núc). Chuyện đề cập rằng: ngày xưa, tất cả hai vợ ck nghèo mang đến nỗi người ck phải quăng quật nhà ra đi tìm sống. Người vợ ít thọ sau cũng cần tha hương cầu thực; chị ta rước một người ck khác, và may sao cặp vợ ck này nạp năng lượng nên làm cho ra. Một năm, vào 23 tháng Chạp, người ck cũ đi ăn uống xin, vô tình vào nhà người bà xã cũ. Thừa nhận ra chồng cũ, người đàn bà mang không ít tiền của ra cho. Thấy vắt người chồng mới nghi ngờ. Bi lụy bực, bạn vợ nhẩy vào bếp lửa từ thiêᴜ. Người ck cũ vượt thương xót liền dấn thân theo. Người ông chồng mới ân hận cũng xả thân lửa nốt. Từ kia dân ra lập bàn thờ cúng “hai ông một bà” vào trong ngày này, đồ gia dụng cúng cũng giống như đồ cúng ông Công: tía bộ mũ, áo, hia… Và không ít người dân Việt Nam đồng nhất ông Công với ông Táo, gọi đấy là lễ ông Công, ông Táo.

Cây nêu

Giáp ngày Tết, tín đồ ta trồng cây nêu sinh sống sân: đó là 1 cây tre, phía bên trên treo một dòng võng cũng bởi tre, có những chiếc khánh, nhỏ cá bằng đất sét kêu leng reng khi gồm gió. Nếu là 1 trong cây tre tươi thì sống ngọn cây thường giữ lại một không nhiều cành với lá. Bên trên sân, thường xuyên vẽ bởi vôi trắng đông đảo hình cung nỏ và tên. Tùy vào một vài vùng, cây nêu thường xuyên được dựng vào trong ngày 23 mon Chạp, là ngày những thổ thần, hãng apple quân đang về trời. Fan xưa quan niệm rằng từ thời nay trần gian vắng mặt thần linh nên ngũ quỷ thường nhân thời cơ này lẻn về quấy nhiễu. Cây nêu được dựng với mục tiêu xua đuổi tà ma, mang về bình lặng cho nhỏ người trong số những ngày Tết.

Súc nhan sắc súc sẻ

Chiều tối 30 mon Chạp, khi fan ta ban đầu cúng cha ông để mời những vị về ăn Tết với nhỏ cháu. Tiếng pháo bắt đầu nổ ran, biểu lộ sự phấn kích – không giống với ý đồ vật của người nước trung hoa cổ xưa, những người dân đã phát minh ra pháo – là dùng tiếng nổ lớn để xua ma trừ quỷ.

Chập tối hôm sau cuối của năm âm kế hoạch này, xưa kia, công ty nhà ngừng hoạt động sớm. Tuy vậy ở thành phố, độc nhất là ở hà thành xưa, còn có hoạt động vui chơi của các chú bé xíu đi “súc sắc đẹp súc sẻ” Đó là các cậu nhỏ xíu – hay là con nhà nghèo – đi chúc Tết. Những chú gồm 2-3 người, mặc áo dài, người cầm bó hương, fan cầm một ống nứa dài khoảng chừng 60-70cm, trong những số ấy có một số đồng tiền bằng kim loại. Đến cửa mỗi nhà, chú thì xóc ống đựng tiền đó, chú thì phát âm lời chúc tụng:

Súc dung nhan súc sẻ

Nhà nào còn đèn còn lửa

Mở cửa cho cửa hàng chúng tôi vào

Bước lên chóng cao

Thấy nhỏ rồng thấp

Bước xuống nệm thấp

Thấy con rồng chầu

Bước ra phía sau

Thấy công ty ngói lợp

Trâu ông còn buộc

Ngựa ông còn chũm

Ông sinh sống một trăm

Thêm năm tuổi lẻ

Vợ ông sinh em bé

Những con giỏi lành

Những bé như tranh

Những bé như rối

Ông ngồi ông đối một câu

Ve vẻ vè ve sầu

Cái bè qua sông

Ông đi thuyền rồng

Bà đi thuyền chúa

Năm nay giỏi lúa

Thiên hạ được mùa.

Người trong đơn vị thường thưởng cho những chú một ít tiền: fan ta mở mẫu cửa bé dại hình tròn, thò tay ra cho vào ống nứa một vài tiền, cũng bằng kim loại. Các chú lại kéo nhau sang bên khác với chỉ về lại nhà khá muộn, trước tiếng giao thừa. Tập tục này tương đối giống với hầu hết em bé xíu xin kẹo trong tối Halloween ở phương Tây. Thay bởi vì hát như đồng dao ở việt nam thì bầy trẻ phương Tây đang nói: Trick-or-treat khi chủ nhà mở cửa.

Giao thừa

Giao thừa, 12 giờ đêm ngày cuối cùng, 0 tiếng ngày đầu năm mới – là giờ trang nghiêm nhất, gây nhiều xúc động nhất một trong những ngày Tết: kia không đơn giản dễ dàng là giờ đầu tiên của ngày đầu tiên, mà theo tín ngưỡng dân gian, là giờ gặp mặt nhau giữa Trời và Đất, âm – dương; là giờ đồng hồ bàn giao của những vị thánh thần cai quản nhân gian. Tín đồ ta đốt pháo khắp nơi, cùng lúc, chế tạo ra thành một không gian sục sôi, rạo rực ở đầy đủ người. Người ta làm cho lễ giao thừa, lễ tổ tiên, Trời, Phật, ông Công, ông Táo, với ở đa số nhà có tác dụng nghề thủ công, lễ cả tổ sư.

Mùi hương nhang, hoa ngào ngạt, với mùi cùng khói pháo làm cho mọi bạn ngây ngất. Trẻ con em, mặc dù hám ngủ cho mấy đều thích được đánh thức dậy vào giờ này.

Ba ngày Tết

Tết được cử hành ít nhất trong ba ngày. Tuy nhiên ngày Mộng Một là ngày trang trọng nhất. Ngày đông đã qua, nhưng mà theo quan niệm xưa về vũ trụ, đó là các ngày “âm”. Từ sau Đông chú (vào tháng Mười Một âm lịch), ban đầu có khí “dương” và tháng Giêng là Tam dương. Hy vọng đợi ngày đầu xuân năm mới mới bắt đầu mang lại phần đa điều tốt lành, may mắn, ta hay sử dụng tiếng Hán làm cho câu đối:

Tam dương khai thái (khai là mở, thái là giỏi lành)

Ngũ phúc lâm môn (ngũ phúc là phú, quý, thọ, khang, ninh)

Mở cửa ngõ đón xuân sáng Mồng Một Tết, nụ cười tràn ngập, và tín đồ ta lại dùng pháo để thể hiện tình cảm ấy. Mọi người trong bên chúc mừng nhau, tặng kèm tiền mừng năm mới tết đến cho con trẻ nhỏ, lễ Tổ tiên bởi một bữa cổ thịnh biên soạn nhất, rồi rất nhiều người nạp năng lượng bữa quan trọng nhất đầu năm. Sau đó, tín đồ ta đi lễ Tết, lễ gia tiên, chúc Tết những người dân có tình dục họ hàng, thôn giềng, thầy dạy, chúng ta bè… Những hoạt động lễ nghi, thăm hỏi tặng quà ấy thực hiện trong suốt ba ngày, tuy nhiên tập trung nhất vào trong ngày Mồng Một.

Trò chơi ngày Tết

Tết không thể thiếu những trò chơi giải trí trong nhà. Phổ cập nhất, trước đây là chơi tam cúc. Đồ chơi là một trong cỗ bài bác gồm 32 quân, phân tách làm hai bên đỏ cùng đen, từng bên có 1 “tướng” (tướng ông, tướng tá bà), 2 sĩ, 2 tượng, 2 xe, 2 pháo, 2 mã cùng 5 tốt. Cùng một quân, mặt đỏ tháng mặt đen. Mỗi quân, không tính hình tiêu biểu ra. Còn có ở mỗi đầu một chữ hán việt chỉ tên thường gọi của quân bài, như chữ tự khắc trên mỗi con cờ tướng. Trò chơi này có khi quyến rũ cả hai ba thế hệ trong gia đình cùng chơi, và vì thế, làm cho không khí mái ấm gia đình rất vui vẻ, đầm ấm.

Trẻ em và thanh niên có trò đùa súc sắc, còn những người đứng tuổi phù hợp đánh chắn hoặc chơi tổ tôm. Nhì trò đùa này khác biệt về hiện tượng chơi nhưng đều sở hữu một thứ đồ vật chơi như nhau, chính là 120 quân bài, mỗi quân đa số mang chữ Hán khớp ứng ở nhì đầu.

Xem thêm: 101+ Mẫu Hình Xăm Thần Chết Lưỡi Hái Của Tử Thần Chết Và Ý Nghĩa Độc Đáo, Bí Ẩn

Ngoài ra, bạn ta cũng đùa cờ tướng mạo vào dịp này.

Hội xuân

Ngày mồng 7 tháng Giêng âm định kỳ là ngày sau cuối của Tết, điện thoại tư vấn là ngày “khai hạ”, nghĩa là ngày khởi đầu một năm sản xuất mới, theo phong tục xưa thì tính từ lúc ngày đó bà nhỏ làm ruộng mới động thổ, những nhà buôn, tín đồ làm nghề thủ công mới ghê doanh, hành nghề, quan lại chức mới khai ấn sau hơn một tuần lễ sắp ấn. Người ta hạ nêu. Mọi việc hoạt động trở lại bình thường, mà lại dư âm của đầu năm mới Nguyên Đán chưa chấm dứt. Sau gần như ngày vui tết trong gia đình là sự hòa vào nụ cười chung của cộng đồng. Trường đoản cú đây cho đến hết mùa xuân là những tiệc tùng, lễ hội mở ra ở khắp nơi, vừa mang ý nghĩa chất lễ nghi, tưởng niệm những người dân đã bảo về khu đất nước, dân làng, vừa mang tính chất chất vui chơi tập thể. Những lễ hội diễn ra liên tục ở các vùng khác nhau, tại những đình, chùa, miếu, đền… quanh Hà Nội, mồng 4 tháng Giêng: hội pháo thôn Đồng Ky (Gia Lâm); mồng 5: Hội Đống Đa; mồng 6: hội Mê Linh, Sóc Sơn, hội Cổ Loa…

Trong những ngày hội tưng bừng đó, bao gồm cuộc đốt pháo đặc chế – ống lệnh, bao hàm trò chơi có phần thưởng như: vật, tiến công đu, đáo đĩa; chọi gà; chọi chim; qua cầu độc mộc; leo cột mỡ; thổi cơm thi; đua thuyền…